Tuesday 14 June 2011

The final tribal war of 'Verata' for 'Cakobau'.

King of Fiji Title.
Ratu Vueti and his tribe, according to legend was the fourth generation from Ratu Lutunasobasoba of ‘Nakauvadra’ who settled in Verata, Tailevu and claimed paramount ruler, chief and warrior of Fiji.
 
The warriors of Ratu Vueti were protected by a plant (Leba) that grew at the gates of their settlement and would flower to warn at every enemy attack. They were considered paramount in the land being the eldest lineage of ‘Ratu Lutunasobasoba’ and claimed authority and power in Fiji.  
 
In a plot to eliminate Verata’s supremacy, ‘Cakobau’ sent some messengers to the mountains to 'Vutikalulu' and the legendary warriors of the ‘Naloto’ tribe seeking support for his quest for power and rulership over Fiji. The messengers took with them Whale’s tooth or ‘Tabua’ that is traditionally used for special requests to a Chief.  As they swam along the coast of ‘Verata’ towards the mountains, the warriors of ‘Verata’ shouted to these messengers to identify themselves and asked where they were going. The messengers shouted back saying they were just collecting beach-de-mer or ‘Dri’.
 
The warriors of ‘Naloto’ were later known as ‘Dritabua’ meaning ‘Dri’ as Beach-de-mer and ‘Tabua’ as whales tooth to signify this event at sea. The Rugby Club and Dairy Cooperative Farm of ‘Naloto’ today is also called ‘Dritabua’.
 
The warriors of ‘Naloto’ and their allies accepted war over Ratu Vueti’s warriors defeating them and burning their village to ashes thus giving the ‘Vunivalu’ or Ratu Cakobau claim of the ‘Tui Viti’ or King of Fiji title. It was said that the flower or ‘Seni-leba’ failed to warn the ‘Verata’ warriors this time due to the spiritual powers of the ‘Rara’ priest of ‘Naloto’ and their method of attack. 'Vutikalulu' and his army approached the 'Ratu' of Verata's village at 'Ucunivanua' from the sea in the middle of the night, slaughtered, and torched their heathen god temples.
 
The Tui Viti title traces its origin back to Bau and first came into prominence in the late 1840’s when it was used by Ratu Tanoa Visawaqa ( - 1852), Vunivalu of Bau and father of Ratu Seru Cakobau. It is recorded that he personally came to use the title in recognition of his political influence over other chiefly states, for instance in Rewa where he was "Vasu-Levu" (high ranking matrilineal descent), Naitasiri, Cakaudrove and Lau where he had forged strong alliances and in Macuata where he was able to effectively intervene in the feuds of the ruling family to establish Ritova as Tui Macuata and as such gaining an ally. As the title was never a traditional one and as Bauan influence did not extend to the whole of Fiji, Ratu Tanoa Visawaqa’s claim to it is often viewed by historians as self proclaimed, driven by astute ambition which would to a certain degree work to the advantage of his successor, his son Ratu Seru Cakobau
Today the people of ‘Naloto’ have become the ‘Bati Leka’ or ‘Warriors’ of the ‘Vunivalu’ or Chief of ‘Bau’ island.

16 comments:

  1. Sa bau totoka na vakamuria toka mai nai tukutuku va qo. E veivakauqeti dina. E koto kina e levu na veika e keimami sega tu ni kila, sa cilavi rawa kina na vakasama ka vakabibi o keimami na se gone ena i tukutuku va qo. Vinaka vakalevu.

    ReplyDelete
  2. Me kua ni veivakacalai eso na itukutuku buli ka lasutaki va'qo ka ni a sega ni dua na ivalu ea yaco me vakamalumalumutaki kina na matanitu nei Koya Na Ratu mai Verata. Qo na qito duka vakapolitiki ka a bubuluitaki vakailasu ena Veitarogivanua ni 21/4/1915 ka a soli tukutuku kina ko Savenaca Seniloli ni a tarogi koya kina ko Ratu Penioni Ravoka na Ratu mai Verata ka qai sega ni dua kina nona ivakamacala matata. Ea sega ga ni dua na ivalu me qaqa kina o Bau vei Verata. Sa qai mai buli eso na itukutuku lasu ka vakadeitaka ko Ratu Sukuna me'ra vola na kai Peritania me cecere kina o Bau ka laki buli vou kina e tolu na matanitu vou o Kubuna, Burebasaga kei Tovata. O Banuve e sega ni luvei Nadurucoko, e luvei Niumataiwalu kei Adi Davila na marama ni Nairai, ena yavusa Vuanirewa mai Lakeba mai Lau.

    ReplyDelete
    Replies
    1. Ke rawa beka ni dua e vakadeitaka mai na dina ni tukutuku oqo. Meda rogoca beka na yasana ruarua me qai rawa ni da digitaka na yasana cava edua dua vata kina.

      Delete
    2. Sa dodonu meda dau ciqoma na druka.e a valuti dina o verata nai vakadinadina ga ni sa tui viti ko ratu.seru.cakobau sega ni rawa ni tu ga liutaki viti o koya.

      Delete
    3. Sa dodonu meda dau ciqoma na druka.e a valuti dina o verata nai vakadinadina ga ni sa tui viti ko ratu.seru.cakobau sega ni rawa ni tu ga liutaki viti o koya.

      Delete
    4. O cei e rawa ni vakadeitaka na Dina ni tukutuku vaka-oqo; e sa na qai veilecayaki ga vakalevu me da veiletitaka Dina ni ka vinaka na solo vakasama. E levu Sara na e Sega ni voli vaka dodonu me baleta keda na I Taukei. E levu na ka e tabonaki me kua ni kilai ka sa mai veilecayaki toka kina na veiliutaki e na so na vanua vei keda na I Taukei.

      E ka vinaka me da vakatataro tiko ga e na i tukutuku makawa baleti keda. Sa ka bibi sara mo kilai iko mada ga vakataki iko ka ni na rawa ni vukea oqo na nomu i lakolako e na veisiga ni mataka.

      Delete
    5. O cei e rawa ni vakadeitaka na Dina ni tukutuku vaka-oqo; e sa na qai veilecayaki ga vakalevu me da veiletitaka Dina ni ka vinaka na solo vakasama. E levu Sara na e Sega ni voli vaka dodonu me baleta keda na I Taukei. E levu na ka e tabonaki me kua ni kilai ka sa mai veilecayaki toka kina na veiliutaki e na so na vanua vei keda na I Taukei.

      E ka vinaka me da vakatataro tiko ga e na i tukutuku makawa baleti keda. Sa ka bibi sara mo kilai iko mada ga vakataki iko ka ni na rawa ni vukea oqo na nomu i lakolako e na veisiga ni mataka.

      Delete
  3. Hello Everybody,
    My name is Mrs Sharon Sim. I live in Singapore and i am a happy woman today? and i told my self that any lender that rescue my family from our poor situation, i will refer any person that is looking for loan to him, he gave me happiness to me and my family, i was in need of a loan of S$250,000.00 to start my life all over as i am a single mother with 3 kids I met this honest and GOD fearing man loan lender that help me with a loan of S$250,000.00 SG. Dollar, he is a GOD fearing man, if you are in need of loan and you will pay back the loan please contact him tell him that is Mrs Sharon, that refer you to him. contact Dr Purva Pius,via email:(urgentloan22@gmail.com) Thank you.

    BORROWERS APPLICATION DETAILS


    1. Name Of Applicant in Full:……..
    2. Telephone Numbers:……….
    3. Address and Location:…….
    4. Amount in request………..
    5. Repayment Period:………..
    6. Purpose Of Loan………….
    7. country…………………
    8. phone…………………..
    9. occupation………………
    10.age/sex…………………
    11.Monthly Income…………..
    12.Email……………..

    Regards.
    Managements
    Email Kindly Contact: urgentloan22@gmail.com

    ReplyDelete
  4. O Lutunasobasoba e sega ni turaga kei Viti. E sega takega ni yaco sara i Nakauvadra, e a mate koso i gaunisala o koya, ni ra se kauti koya tiko i Nakauvadra. Sa tawa rawa tiko o Nakauvadra qai kele mai o Vuda. Ke cala ya, ia na cava na vuna e ratou laki tara koro ni i valu kina i baba? Ka sega ni ra tiko ga i batini wai?

    Mai Nakauvadra, e na gauna rau sa taraviria nodrau bai na ciri, sa sega ni dua e curu rawa i nodrau bai. Rau sa tukuna me rau sa lewa i rau ga vakairau. Na kena matamata e vaka e rua na i tekiteki ni liga e basika tu bai qele me sogota tu na sala. Sa ra bose na vo ni qase se o cei e rawa ni vorati rau na ciri... sa qai bole e dua na cauravou gone, na yacana o Vueti. Qo na nodratou qase mai Bau. Ni sa lako yani o koya i na bai, sa qai lai wawa tiko, e vaka na i sele e yavala tu i keya. Sa qai wawa tiko o koya, ka vakaraica tiko... vakasauri ga qai lade cake yani ka taya na matamata e vaka toka na i duriduri ni liga (elbow). Ni kamusu na matamata ya, qai vana mai kina wai, tavana tiko mai me yacova ni luvu ka savata laivi na nodrau koro na ciri. Sa qai tukuni me sa i liuliu o Vueti. Au rogoca na i talanoa qo mai vua e dua na qase ni Bucalevu, Nakorotubu. Au qai tarogi koya, "Kenabalebale ni sa via donu tiko o Bau?" "Sa donu tiko." Ia vei au, qori e dua ga na i talanoa. Ke vakatautaki kina e dua na ka se sega, au sega ni kila. Me baleti Lutunasobasoba ni sega ni yaco i Nakauvadra, O ratou na Fiji TV e ratou a cakava e dua na porokaramu na Weni-yava. Au sega ni muria sara vaka vinaka... ia au rogoca ni ratou yaco yani i na colo kei Ba, e qai tukuni mai vei ratou, "O cei o Lutunasobasoba? E sega ni takoso i ke o koya." Ia, me baleti Ritova, kei Macuata, o Ritova e gone vasu ga, ka gone dina ga ni Cakaudrove. Ia ni sa qase ko Tui Macuata, ka sa sega tiko na kena i sosomi, sa qai kau na i tukutuku vua na Tui Labasa me sa lesu me laki liutaka na vanua. Ni yaco yani i Labasa na i tukutuku, o koya e se lako tale tu i na dua na yanuyanu me laki vakacegu tu kina. Sa qai talatala lesu o koya, ka tukuna ni sa rauti koya ga o Labasa, me sa tukuni ga vei Ritova me sa liutaka na Vanua. Qo au rogoca mai vua e dua na turaga i lomani vale i Macuata. Au a talanoataka na ka au kila, e so na ka e sega ni'u vola i ke, kau taroga vei dua na turaga ni Naweni ka qase i vale i Cakaudrove, kau tarogi koya, "Cava o nanuma? E dina ya tau?" Kaya o koya, "E na rawa ga ni dua saraga na gone i lomani vale i Macuata e tukuna vei iko na i talanoa qori. O koya e tukuna vei iko qori e kila vinaka sara tiko ga na ka e tukuna tiko." Ia, qori e dua ga na ka e tukuni vei au. Au sega ni kila na ka e baleti Bau kei Macuata.

    ReplyDelete
    Replies
    1. Sivia Na viavia kila. Kilai iko mada qai vosa. Na ka rerevaki Ni da siova Na ka da Sega Ni kila.

      Delete
  5. Lutunasobasoba na veiwekani e tu kina e roboti VITI. Okoya oira era a liu mai Viti

    ReplyDelete
  6. Sa Rui ka rerevaki na nomuni mai biuta tiko e na i vola mona livaliva na veika o ni rogo i talanoataka mai. E vinaka cake no ni tovolea mada ga mo ni kilai kemuni mada ga...vakaqaqa na veika baleti iko (tabu yani), o cei o iko, o kawa mai vei cei...vakamuria lesu no na i lakolako, o cei beka na nomudou qase mai Liu, a cava o koya e na i lakolako makawa. Oqo me rawa kina mo na kilai iko tiko ka me ra na kilai ira tale ga na nomu kawa...

    ReplyDelete
  7. Sa Rui ka rerevaki na nomuni mai biuta tiko e na i vola mona livaliva na veika o ni rogo i talanoataka mai. E vinaka cake no ni tovolea mada ga mo ni kilai kemuni mada ga...vakaqaqa na veika baleti iko (tabu yani), o cei o iko, o kawa mai vei cei...vakamuria lesu no na i lakolako, o cei beka na nomudou qase mai Liu, a cava o koya e na i lakolako makawa. Oqo me rawa kina mo na kilai iko tiko ka me ra na kilai ira tale ga na nomu kawa...

    ReplyDelete
  8. Hello Everybody,
    My name is Ahmad Asnul Brunei, I contacted Mr Osman Loan Firm for a business loan amount of $250,000, Then i was told about the step of approving my requested loan amount, after taking the risk again because i was so much desperate of setting up a business to my greatest surprise, the loan amount was credited to my bank account within 24 banking hours without any stress of getting my loan. I was surprise because i was first fall a victim of scam! If you are interested of securing any loan amount & you are located in any country, I'll advise you can contact Mr Osman Loan Firm via email osmanloanserves@gmail.com

    LOAN APPLICATION INFORMATION FORM
    First name......
    Middle name.....
    2) Gender:.........
    3) Loan Amount Needed:.........
    4) Loan Duration:.........
    5) Country:.........
    6) Home Address:.........
    7) Mobile Number:.........
    8) Email address..........
    9) Monthly Income:.....................
    10) Occupation:...........................
    11)Which site did you here about us.....................
    Thanks and Best Regards.
    Derek Email osmanloanserves@gmail.com





    Hello Everybody,
    My name is Ahmad Asnul Brunei, I contacted Mr Osman Loan Firm for a business loan amount of $250,000, Then i was told about the step of approving my requested loan amount, after taking the risk again because i was so much desperate of setting up a business to my greatest surprise, the loan amount was credited to my bank account within 24 banking hours without any stress of getting my loan. I was surprise because i was first fall a victim of scam! If you are interested of securing any loan amount & you are located in any country, I'll advise you can contact Mr Osman Loan Firm via email osmanloanserves@gmail.com

    LOAN APPLICATION INFORMATION FORM
    First name......
    Middle name.....
    2) Gender:.........
    3) Loan Amount Needed:.........
    4) Loan Duration:.........
    5) Country:.........
    6) Home Address:.........
    7) Mobile Number:.........
    8) Email address..........
    9) Monthly Income:.....................
    10) Occupation:...........................
    11)Which site did you here about us.....................
    Thanks and Best Regards.
    Derek Email osmanloanserves@gmail.com




    Hello Everybody,
    My name is Ahmad Asnul Brunei, I contacted Mr Osman Loan Firm for a business loan amount of $250,000, Then i was told about the step of approving my requested loan amount, after taking the risk again because i was so much desperate of setting up a business to my greatest surprise, the loan amount was credited to my bank account within 24 banking hours without any stress of getting my loan. I was surprise because i was first fall a victim of scam! If you are interested of securing any loan amount & you are located in any country, I'll advise you can contact Mr Osman Loan Firm via email osmanloanserves@gmail.com

    LOAN APPLICATION INFORMATION FORM
    First name......
    Middle name.....
    2) Gender:.........
    3) Loan Amount Needed:.........
    4) Loan Duration:.........
    5) Country:.........
    6) Home Address:.........
    7) Mobile Number:.........
    8) Email address..........
    9) Monthly Income:.....................
    10) Occupation:...........................
    11)Which site did you here about us.....................
    Thanks and Best Regards.
    Derek Email osmanloanserves@gmail.com

    ReplyDelete

  9. Hello Madam and Sir
    This message is intended for employees, traders, farmers and entrepreneurs who need financial assistance in order to succeed in their operations. Get our various loan offers, credit with very simple terms at an interest rate of 3%. Our transfers are insured by the bank for the security of transactions and you have the opportunity to access your credit in 72 hours guaranteed. So please contact us for more information, thank you.

    E-mail: georges.matvinc@gmail.com
    WhastApp : +33756924191

    ReplyDelete
  10. Play Baccarat Online for Real Money in 2021
    The casino world offers 인카지노 many games that are different than febcasino just poker, but you 바카라 have a wide variety of different games to play for free. Baccarat is one of

    ReplyDelete